ძუძუს კიბოს მარკერი: როდის ტარდება და რა დიაგნოსტიკური მნიშვნელობა აქვს

სარძევე ჯირკვლის სიმსივნის მარკერი CA 15-3 ცილოვანი ნივთიერებაა, რომელიც ჯანმრთელ ორგანიზმში მცირე რაოდენობით გამომუშავდება სარძევე ჯირკვლის ეპითელური უჯრედების მიერ. კიბოს არსებობის შემთხვევაში მისი გამომუშავება იზრდება სიმსივნური უჯრედების მიერ.

კვლევის ჩატარების ძირითადი შემთხვევები:

• უკვე დადასტურებული ძუძუს კიბოს დროს;
• მკურნალობის ეფექტურობის მონიტორინგისთვის (ქიმიოთერაპია, ჰორმონოთერაპია, სამიზნე თერაპია);
• პროგრესის ან რეციდივის ადრეული გამოვლენის მიზნით;
• მეტასტაზური ძუძუს კიბოს დროს – სიმსივნის გავრცელებისა და მკურნალობის პასუხის შესაფასებლად;
• რეციდივზე ეჭვისას – როდესაც პაციენტს უკვე ჩატარებული აქვს მკურნალობა და არსებობს კლინიკური ან ინსტრუმენტული ეჭვი დაავადების დაბრუნებაზე.

სენსიტიურობა და სპეციფიკურობა

• მეტასტაზური კიბოს დროს სენსიტიურობა შეადგენს დაახლოებით 70–80%,
• ადრეულ სტადიაზე – მხოლოდ 10–30%.
• სპეციფიკურობა საშუალოა, რადგან მარკერი შეიძლება იყოს მომატებული სხვა კიბოებშიც (ფილტვის, საკვერცხის, პანკრეასის) და ზოგიერთ არანეოპლასტიკურ დაავადებაშიც (ჰეპატიტი, ციროზი).

ამ მიზეზით, CA 15-3 არ გამოიყენება ჯანმრთელი ქალების სკრინინგისთვის, რადგან დაავადების ადრეული აღმოჩენისთვის ის ნაკლებად ეფექტურია.

მთავარი ღირებულება

• მკურნალობის მონიტორინგი;
• პროგრესისა და რეციდივის გამოვლენა;
• პროგნოზის შეფასება.

სხვა შემთხვევები, როდესაც შეიძლება CA 15-3-ის მატება

სიმსივნური პროცესის გარდა, მარკერის უმნიშვნელო მატება აღინიშნება შემდეგ შემთხვევებში:

• ღვიძლის ქრონიკული დაავადებები (ციროზი, ჰეპატიტი);
• ქრონიკული ბრონქიტი, ფილტვის ანთება;
• აუტოიმუნური დაავადებები (ლუპუსი, სარკოიდოზი);
• ფიბროადენომა, მასტოპათია (სარძევე ჯირკვლის კეთილთვისებიანი ცვლილებები);
• ორსულობა (განსაკუთრებით III ტრიმესტრი).

ძუძუს კიბოს მარკერი CA 15-3 არ არის სკრინინგული ტესტი და არ გამოიყენება ჯანმრთელი ქალების რუტინული შემოწმებისთვის. მისი მთავარი დანიშნულებაა უკვე დადასტურებული ძუძუს კიბოს მქონე პაციენტებში მკურნალობის მონიტორინგი, პროგრესის ან რეციდივის გამოვლენა და პროგნოზის შეფასება. მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა, რომ მარკერის უმნიშვნელო მატება ყოველთვის არ ნიშნავს კიბოს – ის შეიძლება გაიზარდოს სხვა, არაავთვისებიანი დაავადებების დროსაც. სწორედ ამიტომ, ანალიზის შედეგები უნდა შეაფასოს ექიმმა, კლინიკური სურათისა და დამატებითი კვლევების გათვალისწინებით.