ფილტვის კიბო არის ავთვისებიანი ნეოპლაზია, რომელიც ვითარდება ფილტვის ეპითელურ უჯრედებში. მისი ხასიათია უკონტროლო უჯრედული პროლიფერაცია, გენეტიკური მუტაციები და მეტასტაზირება. ეს დაავადება მსოფლიოში კიბოსთან დაკავშირებული სიკვდილიანობის ერთ-ერთ მთავარ მიზეზს წარმოადგენს.

ფილტვის კიბოს შემთხვევათა დაახლოებით 85–90% დაკავშირებულია თამბაქოს მოწევასთან. რისკი იზრდება ასაკთან ერთად, განსაკუთრებით 50 წელს ზემოთ. მამაკაცებში გავრცელება უფრო მაღალია, თუმცა ქალებში მზარდი ტენდენცია შენიშნება.

ამ თემაზე გვესაუბრება ექიმი და ზოგადი ქირურგიის რეზიდენტი ირაკლი კუჭავა.

რა რისკფაქტორები არსებობს ფილტვის კიბოს შემთხვევაში?

ფილტვის კიბოს განვითარებას უამრავი გარემო და გენეტიკური ფაქტორი უწყობს ხელს:

• თამბაქოს მოხმარება (აქტიური და პასიური)
• რადონის გაზი
• აზბესტი და სხვა სამრეწველო კანცეროგენები
• ჰაერის დაბინძურება
• გენეტიკური მუტაციები (EGFR, KRAS, ALK და სხვ.)
• ფილტვის ქრონიკული დაავადებები (COPD, ფილტვის ფიბროზი)

როგორია ფილტვის კიბოს კლასიფიკაცია?

ფილტვის კიბო იყოფა ორ ძირითად ტიპად:

1. არაწვრილუჯრედოვანი ფილტვის კიბო (NSCLC)
   • ადენოკარცინომა
   • ბრტყელუჯრედოვანი კარცინომა
   • დიდუჯრედოვანი კარცინომა წარმოადგენს შემთხვევების დაახლოებით 85%-ს.
2. წვრილუჯრედოვანი ფილტვის კიბო (SCLC)
   • აგრესიული ფორმა, სწრაფად მეტასტაზირებადი (~15%).

როგორია კლინიკური სიმპტომები?

ადრეულ სტადიაში ხშირად უსიმპტომოა. მოგვიანებით ვლინდება:

• ხანგრძლივი ხველა ან ხველის ცვლილება
• ჰემოპტიზია (სისხლიანი ნახველი)
• ქოშინი
• გულმკერდის ტკივილი
• წონის კლება, დაღლილობა
• მეტასტაზების შემთხვევაში: თავის ტკივილი, ძვლების ტკივილი, ნევროლოგიური ნიშნები

როგორია დიაგნოსტიკა?

დიაგნოზი ეფუძნება მრავალსაფეხურიან მიდგომას:

• რენტგენოგრაფია და კომპიუტერული ტომოგრაფია (CT)
• პოზიტრონ-ემისიური ტომოგრაფია (PET-CT)
• ბრონქოსკოპია და ბიოფსია
• ციტოლოგიური კვლევა
• მოლეკულური ტესტირება (გენური მუტაციების დადგენა)

რას წარმოადგენს მკურნალობის სტრატეგიები?

მკურნალობა ინდივიდუალურად შეირჩევა და მოიცავს:

• ქირურგია (ადრეული სტადიისთვის)
• ქიმიოთერაპია
• რადიოთერაპია
• იმუნოთერაპია (PD-1/PD-L1 ინჰიბიტორები)
• მიზნობრივი თერაპია (EGFR, ALK ინჰიბიტორები)
• პალიატიური ზრუნვა (გაუმჯობესებული ცხოვრების ხარისხი)

არსებობს თუ არა პრევენცია?

ძირითადი პრევენციული ზომები:

• თამბაქოზე უარის თქმა (ყველაზე ეფექტური გზა)
• სამუშაო გარემოს კონტროლი (აზბესტი, ქიმიკატები)
• ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება
• მაღალი რისკის ჯგუფების სკრინინგი

ფილტვის კიბო წარმოადგენს რთულ, მრავალფაქტორულ დაავადებას, რომლის წარმატებული მართვა საჭიროებს ადრეულ დიაგნოსტიკას, ინტერდისციპლინარულ მიდგომას და მოწინავე თერაპიულ მეთოდებს. საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის პოლიტიკის გაძლიერება, თამბაქოს მოხმარების შემცირება და სკრინინგის პროგრამების დანერგვა მნიშვნელოვანია დაავადების გავრცელებისა და სიკვდილიანობის შემცირებისთვის.