ფილტვის ადენოკარცინომა - თანამედროვე მიდგომები და კლასიფიკაცია

ფილტვის კიბოს ყველაზე გავრცელებულ ფორმად დღეს ადენოკარცინომა ითვლება. ბოლო ათწლეულებში მისი სიხშირე საგრძნობლად გაიზარდა და ის გახდა ფილტვის ავთვისებიანი სიმსივნეების წამყვანი ტიპი როგორც მსოფლიოში, ისე საქართველოში.

მამაკაც მწეველებში ფილტვის კიბოს შემთხვევების დაახლოებით 30% მოდის ადენოკარცინომაზე, ქალ მწეველებში კი — 40%-მდე. არამწეველების შემთხვევაში მაჩვენებლები კიდევ უფრო მაღალია — ქალებში 60%, ხოლო მამაკაცებში 80%-მდე აღწევს.

ადენოკარცინომის ტიპები

ადენოკარცინომა ფილტვის იმ უბნებიდან ვითარდება, სადაც მიმდინარეობს ლორწოს წარმოქმნა. ის შეიძლება იყოს მუცინური (ლორწოს გამომმყოფი) ან არამუცინური ტიპის. ამ ორ ფორმას შორის არსებობს განსხვავებები როგორც უჯრედულ სტრუქტურაში, ისე გენეტიკურ და კლინიკურ მახასიათებლებში. 2011 წელს მიღებულმა ახალმა კლასიფიკაციამ მკვეთრად გააუმჯობესა ამ განსხვავებების აღქმა და მკურნალობის დაგეგმვა. მაგალითად, მუცინურ ფორმას უფრო ხშირად ახასიათებს KRAS გენში მუტაცია, მაშინ როცა არამუცინურ ტიპს — EGFR მუტაცია, რაც მკურნალობის შერჩევისას გადამწყვეტ მნიშვნელობას იძენს.

ადენოკარცინომის ძირითადი ფორმები

1. ადენოკარცინომა in situ (AIS)

ეს არის მცირე ზომის (3 სმ-ზე ნაკლები) სიმსივნე, რომელიც იზრდება ფილტვის ალვეოლებში (ჰაერის ბუშტუკებში), მაგრამ არ აღწევს ღრმად ქსოვილებში. იგი არ ავრცელებს მეტასტაზებს და სრულად მოცილების შემდეგ პაციენტები პრაქტიკულად 100%-ით გამოჯანმრთელდებიან. გამოსახულებით (კომპიუტერულ ტომოგრაფიაზე) იგი ხშირად ჩანს, როგორც „დაბურული მინის“ მსგავსი კვანძი.

2. მინიმალურად ინვაზიური ადენოკარცინომა (MIA)

ამ ტიპის სიმსივნე ასევე პატარაა (3 სმ-მდე), მაგრამ მას უკვე ახასიათებს ძალიან მცირე — 5 მილიმეტრზე ნაკლები შეჭრა მიმდებარე ქსოვილებში. ქირურგიული გზით მოცილების შემდეგ, გამოჯანმრთელება კვლავ თითქმის სრულია. ტომოგრაფიაზე იგი ნაწილობრივ სოლიდურ, ნაწილობრივ კი დაბურული მინის კვანძად გამოიხატება.

3. ლეპიდური ანუ განფენილი ტიპი

ეს ფორმა უფრო აგრესიულია. თუ სიმსივნემ დაიწყო სისხლძარღვებში ან პლევრაში შეჭრა, ან მისი ინვაზია 5 მმ-ზე მეტია, იგი უკვე ითვლება ინვაზიურ ფორმად და საჭიროებს უფრო ინტენსიურ მკურნალობას.

4. ინვაზიური ადენოკარცინომა

ეს არის ყველაზე გავრცელებული და რთული ფორმა, რომელიც რამდენიმე ქვეტიპად იყოფა:

• ლეპიდური (განფენილი)
• აცინური
• პაპილარული
• მიკროპაპილარული
• სოლიდური

ადენოკარცინომა ჩვეულებრივ ფილტვის პერიფერიულ უბნებში ჩნდება და ხშირად შემთხვევით — გულმკერდის რუტინული გამოკვლევისას აღმოაჩენენ. სიმპტომები, როგორიცაა გულმკერდის ტკივილი ან ქოშინი, ჩვეულებრივ მაშინ ჩნდება, როცა სიმსივნე უკვე პლევრამდე ან გულმკერდის კედელამდეა გავრცელებული. გამოსახულებით ეს ფორმა ჩვეულებრივ სოლიდურია, თუმცა ზოგჯერ „დაბურული მინის“ ელემენტებიც აქვს. მაღალდიფერენცირებული (ანუ ნაკლებად აგრესიული) სიმსივნეები უკეთეს პროგნოზს იძლევა, განსაკუთრებით მაშინ, როცა ოპერაცია დროულად ტარდება.

რას ნიშნავს ეს პაციენტისთვის?

ადენოკარცინომა მრავალფეროვანი დაავადებაა — მისი ფორმა, უჯრედული სტრუქტურა და გენეტიკური მახასიათებლები მკურნალობის სტრატეგიას განსაზღვრავს. თანამედროვე მედიცინა უკვე საშუალებას იძლევა სიმსივნის გენეტიკური პროფილი გამოვლინდეს და შესაბამისი მიზნობრივი თერაპია შეირჩეს.

მთავარია ადრეული დიაგნოსტიკა — ტომოგრაფიული კვლევა, სიმპტომებისადმი ყურადღება და დროული კონსულტაცია სპეციალისტთან მნიშვნელოვნად ზრდის გამოჯანმრთელების შანსს.